Hola Ebola! Hier zijn de feiten

In Spanje is eergisteren Miguel Pajares overleden. Deze 75-jarige Spaanse missionaris was de eerste Europese ebolapatiënt. Hij raakte besmet met het ebolavirus toen hij in een Liberiaans ziekenhuis aan het werk was.

In West-Afrika is het virus zich al maanden aan het verspreiden. Het is niet de eerste uitbraak, maar wel de dodelijkste. Intussen zijn al meer dan duizend doden geteld.

Ebola is uitgebroken in vier Afrikaanse landen. De eerste slachtoffers vielen in Guinee, waarna er ook gevallen opdoken in Liberia, Nigeria en Sierra Leone. Het virus woedt al sinds december 2013, maar de Wereldgezondheidsorganisatie erkende de uitbraak pas officieel in maart 2014. Volgens de laatste berichten zou Kenia het volgende land zijn waar de ziekte kan uitbreken.

Buiten West-Afrika zijn er nog geen gevallen vastgesteld, maar er zijn wel drie niet-Afrikaanse patiënten bekend; waaronder de overleden Spanjaard en twee Amerikanen. Ze waren in West-Afrika om hulp te bieden. De Amerikaanse patiënten, Kent Brantly en Nancy Writebol, zijn naar Atlanta overgebracht en zijn aan de beterhand.

De Belgische arts Peter Piot ontdekte het ebolavirus in 1976 in Zaïre, het huidige Congo. Datzelfde jaar was er eveneens een uitbraak in Soedan. Er vielen toen in totaal 431 doden. maar liefst 90% van de besmette mensen overleefden de uitbraak niet. Het virus zelf werd vernoemd naar de Ebolarivier in Congo.

Het ebolavirus wordt eerst doorgegeven van dier op mens. Het is niet bekend waar het virus precies vandaan komt, maar vleerhonden hebben waarschijnlijk met de verspreiding te maken. In Guinee zijn vleerhonden namelijk een lekkernij. Op dit moment geldt er een verbod op de uitvoer van vleerhonden om nog meer verspreiding te voorkomen.

Verder zijn er ook gevallen bekend van besmette chimpansees, gorilla's, antilopen en stekelvarkens. Mensen die met de karkassen van besmette dieren in aanraking komen, kunnen ziek worden.

Als een mens geïnfecteerd raakt met het virus is het gevaar dat hij anderen zal besmetten. Het virus wordt doorgegeven wanneer bloed, speeksel en andere lichaamsvloeistoffen in het oog of open wonden terechtkomen. Ook kleding of beddengoed met sporen van lichaamsvloeistoffen kunnen een gezond persoon infecteren. Besmette mannen die het virus overleven kunnen tot zeven weken na hun herstel de ziekte doorgeven via seksueel contact.

Symptomen duiken meestal 2 tot 21 dagen na besmetting op. De patiënt voelt zich koortsig en zwak. Dit gaat vaak gepaard met hoofdpijn, spierpijn en een pijnlijke keel. Een drietal dagen na de eerste symptomen volgen lever- en nierfalen, diarree en overgeven. Na een week kunnen er inwendige en uitwendige bloedingen optreden, die uiteindelijk fataal zijn.

Volgens de laatste cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie waren er op 11 augustus ongeveer 1975 besmettingen, waarvan 1069 mensen inmiddels gestorven zijn. Dit wil zeggen dat ongeveer 54% van de patiënten overleden zijn, al schat men dat het sterftecijfer eerder rond de 64% ligt. Er zullen dus nog een groot aantal besmette mensen het virus niet overleven.

De levensomstandigheden in West-Afrika vergroten het risico op verspreiding. De ziekte treft vooral kleine dorpjes waar mensen slecht geïnformeerd zijn. Velen raken bijvoorbeeld besmet bij het ritueel begraven van hun geliefden.

Geïnfecteerden hebben te weinig vertrouwen in medische zorg en wachten daardoor vaak te lang vooraleer ze hulp inschakelen. Net door medische verzorging daalt het sterftecijfer van 90 naar 60%.

Als een patiënt voldoende vocht en elektrolyten binnenkrijgt, heeft het lichaam meer kans om de ziekte te overwinnen. In gebieden waar drinkbaar water schaars is, verspilt men liever geen water aan handen wassen of andere hygiënische maatregelen. Hierdoor verspreidt het ebolavirus zich sneller.

De landen proberen zoveel mogelijk maatregelen te nemen. Zo sluit men de grenzen af voor mensen die symptomen vertonen en plaatst men hen in afzondering.
Het is vooral belangrijk dat de bevolking van de getroffen gebieden genoeg maatregelen nemen om zichzelf te beschermen. Het is helaas niet zo eenvoudig om mensen in die gebieden te informeren, aangezien slechts 30 tot 50% van de bevolking kan lezen.

De Liberiaanse rappers D-12, Shadow & Kuzzy of 2Kings hebben daarom een lied geschreven dat de bevolking beter moet informeren over de gevaren van ebola. Het nummer 'Ebola in Town' werd razend populair.

Een echte oplossing is er nog niet, al heeft een Amerikaans bedrijf wel een experimenteel vaccin ontwikkeld. Dit vaccin heet Zmapp en is voorlopig alleen op dieren getest. Gezien de ernst van de situatie, zal men Zmapp eerder dan verwacht toedienen aan patiënten. De Liberiaanse regering maakte eerder deze week bekend dat het vaccin naar Liberia zal gestuurd worden.

Voorlopig kregen enkel de twee Amerikaanse slachtoffers en mogelijk de Spaanse priester het vaccin toegediend. Helaas is er slechts een kleine voorraad van het vaccin beschikbaar en duurt het maanden vooraleer er een nieuwe voorraad geproduceerd kan worden.

Het eerste Europese slachtoffer mag dan wel een feit zijn, reden tot paniek is er niet. Zolang de veiligheidsvoorschriften goed worden opgevolgd, hoeven we niet te vrezen voor een Europese uitbraak.