De Griekse crisis uitgelegd met kattengifs

De Grieken hebben gisteren massaal 'nee' gestemd, maar wat betekent dat eigenlijk? En hoe is het zover kunnen komen? We leggen het uit in een taal die iedereen begrijpt: kattengifs!

Probleem: de Grieken waren iets te gulzig

Als je financieel niet ten onder wil gaan, geldt één eenvoudige regel: spendeer niet meer dan je verdient. En die regel heeft Griekenland jarenlang niet gevolgd. In de loop van de jaren 90 gaf het veel meer geld uit dan het verdiende aan belastingen.

Resultaat: dikke problemen


Waar ging al dat geld naartoe? Eén van de problemen was dat Griekenland jarenlang te veel overheidsjobs creëerde. Op een gegeven moment werkte één Griek op vijf voor de overheid. Ze verdienden behoorlijk goed, waardoor de opeenvolgende regeringen zich blauw betaalden aan lonen. Tegelijkertijd werd de inning van de belastingen te laks gecontroleerd. Resultaat: serieuze tekorten.

Oplossing: Griekenland ging lenen

Om alle rekeningen betaald te krijgen begon Griekenland te lenen bij zijn Europese buren. Die maakten zich geen zorgen omdat het land zich moest houden aan de strikte Europese regels. Zo mochten de tekorten niet hoger oplopen dan 3% van het bruto binnenlands product. De regering rapporteerde een tekort van 3,4 %. Niet goed, maar binnen de perken.

Gefopt!

In de herfst van 2009 ontdekte de nieuwe Griekse regering dat de tekorten van de voorgaande jaren veel groter waren dan de vorige regeringen beweerden. Het ging niet om 3,4%, maar om 13,6 % van het BBP. De boekhouding klopte niet, en ondertussen bleven de schulden stijgen...

EU en IMF to the rescue!

In 2010 krijgt Griekenland van de EU en het IMF een lening van 110 miljard euro om te voorkomen dat het land failliet gaat. Ze moesten wel, want de Grieken hadden de jaren ervoor geleend bij Duitse en Franse banken. Als Griekenland failliet zou gaan, dan zouden die banken snel volgen, met alle gevolgen voor de Europese en wereldeconomie vandien.

110 miljard euro was niet genoeg: Griekenland had meer geld nodig

Aan de lening van de EU en het IMF waren strenge voorwaarden verbonden. De Griekse uitgaven moesten naar omlaag en de belastingen omhoog. Het invoeren van die maatregelen duurde echter te lang, waardoor de schulden verder opliepen en een tweede lening nodig was. In 2012 ging een nieuw noodplan van kracht, deze keer ter waarde van 130 miljard euro.

Maar dat geld ging vooral naar schuldeisers


Het overgrote deel van het geleende geld ging naar schuldeisers en vond dus niet zijn weg naar de Griekse economie. Die zit ondertussen in een nog diepere put en meer dan 25 % van de Grieken is nog steeds werkloos. Volgens vele economen (en vele Grieken) zijn de strenge voorwaarden van de EU en het IMF mede de oorzaak van de voortdurende economische problemen.

Ruzie tussen de EU en Griekenland

Begin 2015 kwam de extreemlinkse Syriza-partij aan de macht. Die beloofde de Europese voorwaarden, die volgens hen veel te streng waren, opnieuw te onderhandelen. De schuldeisers (en dan vooral Duitsland) geven dan weer Athene de schuld, omdat die volgens hen de voorwaarden niet correct naleefde. Griekenland wil een volledige kwijtschelding van zijn schulden, zoals Duitsland dat ook kreeg na de Tweede Wereldoorlog, maar daar wil Merkel niet van weten.

Oxi! Oxi! Oxi!

In juni kreeg Griekenland een nieuw voorstel van zijn schuldeisers, opnieuw met de nodige voorwaarden, maar dat voorstel werd gisteren dus afgekeurd door de Griekse bevolking. Dat is een overwinning voor eerste minister Tsipras, die nu beweert dat hij sterker staat bij de onderhandelingen.

De minister van Financiën verlaat de regering


De Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis nam na de stemming verrassend ontslag, omdat hij niet geliefd is bij de Europese onderhandelaars. Met een nieuwe minister aan de onderhandelingstafel zouden de gesprekken makkelijker kunnen verlopen, maar dat blijft afwachten.

En wat nu?

Dat is de vraag van 10 miljard. Gaat Griekenland failliet? Zal het de drachme opnieuw invoeren? Of komt er de komende weken toch nog een oplossing uit de bus? Eén ding is zeker: Griekenland staat voor een afgrond en het is niet zeker of het die zal kunnen vermijden.

Meer weten over de Griekse crisis? Neem dan een kijkje op de speciale pagina van deredactie.be (zonder gifs).